آتشک از مخرب ترین بیماری های باکتریایی است که گیاهان خانواده گلسرخیان مانند سیب، گلابی و به را آلوده می کند. این بیماری به مدت بیش از 200 سال به عنوان یک بیماری مخرب در سیب، گلابی و به شناخته شده و خسارت های اقتصادی قابل توجهی به میزبان های آلوده وارد می کند. اهمیت اقتصادی این بیماری به چند دلیل رو به افزایش است: گسترش بیماری به نواحی جدید کشت سیب و گلابی، نبود ماده شیمیایی ثبت شده (به جز استرپتومایسین) برای کنترل موثر آن و بروز افراد مقاومی از عامل بیماری به استرپتومایسین (جمعیت هایی از عامل بیماری ظاهر می شوند که در برابر باکتری کش استرپتومایسین مقاوم هستند).
علایم بيماری
این بیماری چندین مرحله مهم، جدا و مشخص دارد که شامل سوختگی شکوفه، سوختگی سرشاخه، سوختگی پایه و شانکر شاخه و تنه است. در آلودگی اولیه، معمولا شکوفه ها یا شاخه های جوان مورد حمله قرار گرفته و سپس عامل بیماری از اندام هایی که ابتدا آلوده شده اند به سایر اندام ها گسترش می یابد. شدت علایم به میزبان و شرایط محیطی بستگی دارد و معمولا گلابی حساس تر از سیب است.
مديريت بيماری
تنوع بافت های حساس به آلودگی و محدود بودن وسایل و ابزار مدیریتی قابل دسترس برای کنترل این بیماری، باعث شده تا جلوگیری از آن و یا کاهش پیشرفت اپیدمی آن با مشکل مواجه شود. با این حال در مدیریت این بیماری، باید تلفیقی از روش های موثر در کاهش آلودگی را به کار برد. در مدیریت آتشک، سه هدف مدنظر است:
الف) کاهش تعداد و انتشار منبع اولیه و ثانویه آلودگی (اینوکولوم) قبل از انتشار وسیع آن
ب) جلوگیری از آلودگی شکوفه
ج) کاهش سرعت یا میزان پیشرفت آلودگی
حذف منابع آلودگی اولیه وکاهش کارآیی تمام منابع آلودگی که در باغ باقی می مانند، کارآمدترین روش ها در مدیریت این بیماری است و اقدامات پیشگیری کننده در قبل از آلودگی، بسیار موثرتر از اقداماتی است که پس از آلودگی انجام می شود.
هرس در زمان خواب (هرس زمستانه)
این باکتری در بافت های زنده حاشیه شانکرهای پوست، زمستانگذرانی می کند، بنابراین هرس زمستانه برای حذف این شاخه های آلوده، در کاهش بیماری موثر است. همچنین با این هرس می توان منابع آلودگی اولیه تعدادی از بیمارگرهای قارچی که باعث پوسیدگی پوست، پوسیدگی سفید و … میشوند را نیز حذف کرد. از آنجا که اکثر شانکرهای زمستانگذران، کوچک بوده و یا در زمان هرس زمستانه دیده نمی شوند، لازم است تا پس از هرس زمستانه به خوبی باغات مورد بررسی قرار گرفته و شانکرهای فعال باقیمانده در باغ حذف شوند. برای جلوگیری از انتشار بیماری به شاخه های سالم، باید از هرس شاخه های آلوده در طی فصل رشد خودداری شود و هرس باید در فصل خواب باشد. محل قطع شاخه آلوده باید حداقل ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر زیر آخرین نقطه آلودگی که قابل مشاهده است، باشد. قبل از هرس، وسایل هرس باید ضدعفونی (با فروبردن آنها در یک محلول تازه ضدعفونی کننده مانند: یک قسمت محلول سفیدکننده مانند کلراکس+ چهار قسمت آب) شوند. پس از هرس، می توان این محلول ضدعفونی کننده را نیز روی محل هرس پاشید. پاجوش های تنه نیز باید حذف شوند، زیرا می توانند آلوده شده و باعث مرگ کامل گیاه شوند. برخی پایه های پاکوتاه که برای سیب استفاده می شوند، استعداد یا پتانسیل تولید پاجوش را دارند. اندام های آلوده هرس شده باید از باغ خارج و منهدم شوند. حاشیه شانکرها ممکن است صاف یا ترک خورده باشد، در هر صورت باید هردو نوع شانکرها را حذف کرد. شانکرهایی که حاشیه صاف دارند، به سختی دیده می شوند، بنابراین بسیار مهم هستند. همچنین گفته می شود که این شانکرها، فعال تر از شانکرهایی با حاشیه ترک خورده هستند. در روزهای آفتابی، شانکرها به خوبی دیده می شوند. به هر حال هرس باعث ریشهکنی کامل عامل بیماری نخواهد شد.
سمپاشی با ترکيبات مسی در زمان خواب
مس یک باکتری کش موثر است و تقریبا هرگونه ترکیب مسی (مانند مخلوط بردو) بر این بیماری موثر است. هدف از این سمپاشی، کشتن باکتری در داخل شانکر ها نیست، بلکه هدف این است که در طی اوایل و قبل از شکوفه دهی، کارآیی و توانایی باکتری هایی که روی سطح پوست وجوانه ها رشد و تکثیر کرده و تشکیل جمعیت داده اند، کاهش داده شود. به این دلیل، باید پوشش سمپاشی کامل باشد و برای این کار میزان محلول سم مورد نیاز برای یک هکتار بین 450 تا 900 لیتر توصیه می شود. در فاصله مرحله ظهور جوانه های شکوفه تا اوایل صورتی شدن جوانه ها که منبع آلودگي موجود در حاشیه شانکرها فعال می شود، معمولا باکتری در باغ وجود دارد و باید در مرحله نقره ای شدن نوک جوانه ها تا سبزشدن نوک جوانه ها، از ترکیبات مسی استفاده شود. هنگام استفاده از ترکیبات سمی، سمپاشی نباید به ردیف هایی که ارقام حساس کشت شده اند محدود شود، بلکه باید تمام درختان باغ را سمپاشی کرد چون قبل از شکوفه دهی، باکتری توسط حشرات از درختان حساس در تمام باغ منتشر می شود. اگر فقط درختان حساس سمپاشی شوند، باکتری ها روي سطح پوست درختان سمپاشی نشده رشد و تکثیر کرده و بعدا در زمان گرده افشانی از طریق انتشار قطرات آب یا توسط حشرات به شکوفه های باز منتقل شده و آلودگی ایجاد می کنند. حشرات گرده افشان، به راحتی باکتری را به گل های ارقام حساس منتقل می کنند. با توجه به این که مس باعث گیاهسوزی میوه ها و برگ های جوان می شود، بنابراین باید در ابتدای فصل مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از مس پس از رسیدن جوانه های سبز به طول بیش از ۱/۵ سانتی متر، باعث زنگارشدن میوه ها می شود. برای به حداقل رساندن خطر زنگارشدن میوه، باید سمپاشی زمانی انجام شود که شرایط محیطی، خشک و اندام های هوایی مرطوب نباشند.
الف) اکسی کلريد (کلرور) مس: این ترکیب برای کنترل سوختگي شکوفه روی گلابی ثبت شده ولی برای حفاظت از شکوفه ها در سیب ثبت نشده زیرا باعث زنگارشدن میوه می شود. اکسي کلرید مس را نباید روی شاخ و برگ های مرطوب استفاده کرد چون گیاه سوزي ایجاد مي کند.
ب) سولفات مس: در سیب، در اواخر زمستان و در مرحله نقره اي شدن نوک جوانه ها و یا پس از برداشت محصول، از سولفات مس استفاده مي شود. کاربرد مس در زمان خواب، تولید منبع آلودگی در شانکرهای زمستان گذران را یا کاهش داده و یا به تاخیر می اندازد. افزودن روغن تابستانه به سمپاشی های زمستانه با مس (یک لیتر در 100 لیتر محلول)، کارآیی این مبارزه را بیشتر خواهد کرد. میزان سولفات مس مصرفی، دو کیلو گرم در 400 لیتر آب است.
پ) مخلوط بردو: برای کنترل مرحله سوختگی شکوفه در سیب و گلابی ثبت شده است، اما باید با دقت استفاده کرد زیرا باعث زنگارشدن میوه می شود. قبل از سمپاشی، باید حدود 15 دقیقه این مخلوط هم زده شود و در زمان سمپاشی نیز باید مرتبا هم زده شود. مخلوط بردو با دیگر آفت کش ها سازگار نیست. در باغاتی که در سال قبل آلودگی شدید وجود داشته است، سمپاشی با مخلوط بردو توصیه می شود. سولفات مس مورد استفاده باید به صورت پودر باشد. از زمان سبزشدن نوک جوانه گل تا زمانی که نوک این جوانه ها به ۰/۵ سانتی متر برسد، سمپاشی با این ترکیب توصیه می شود. پس از استفاده از مخلوط بردو، نباید از استرپتومایسین استفاده شود چون مخلوط بردو قلیایی است و باعث تجزیه استرپتومایسین می شود. میزان مخلوط بردوی مصرفی، 3000 لیتر در هکتار است. استفاده زیاد از ترکیبات شیمیایی، مانند ترکیبات مسی و آنتی بیوتیک ها، به دو دلیل محدود شده است:
۱) بروز جمعیت های مقاومی از بیمارگر در برابر این ترکیبات
۲) در برخی موارد، یون های مسی سمی بوده و اثر سوء بر محصول دارند.
بنابراین استفاده از مس در دوره بازشدن جوانه ها محدودیت دارد (برای جلوگیری از واردشدن خسارت به میوه). ترکیبات مسی باعث گیاهسوزی روی شکوفه ها و میوه ها مي شوند. از آن جا که ترکیبات مسی، حفاظتی هستند بنابراین برای حفاظت مناسب شکوفه ها از آلودگی، باید سمپاشی ها را تکرار کرده و فاصله بین سمپاشی ها را نیز کوتاه کرد. هر چه دوره گلدهی طولانی تر باشد، تعداد دفعات سمپاشی نیز بیشتر میشود تا گل هایی که تازه بیرون آمده اند در برابر عامل بیماری محافظت شوند.
){kind=link}
بدون دیدگاه